Spotkanie w sprawie sytuacji oraz planów reorganizacji Oddziału Muzeum Książki Dziecięcej Biblioteki im. H. Rudnickiej

Biblioteka im. Heleny Rudnickiej to bardzo ważne miejsce na mapie Żoliborza. To tu od 30 lat spotykają się mieszkańcy dzielnicy. Kilka lat temu krążyły plotki o sprzedaży zabytkowej willi, natomiast w lutym br. pojawiła się informacja na temat likwidacji tej placówki.

Zaniepokojeni mieszkańcy stworzyli petycję „Uratujmy bibliotekę na Sułkowskiego!” pod którą podpisało się ponad 600 osób (liczba ta ciągle rośnie).

Ekspresowo Urząd dzielnicy m.st. Żoliborz zorganizował w miniony czwartek (28 lutego) spotkanie mieszkańców Żoliborza wraz z dyrektorem biblioteki Panem Michałem Strąkiem (Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego), w celu porozmawiania o dalszym losie żoliborskiej placówki.

Na spotkaniu było obecnych 25 osób, w tym:

• zespół pracowników biblioteki,
• mieszkańcy reprezentujący różne grupy: młoda mama z córką, dorośli, seniorzy oraz osoby z niepełnosprawnością,
• przedstawiciele organizacji pozarządowej Miasto Jest Nasze,
• Przewodniczący Rady Dzielnicy Żoliborz Piotr Wertenstein-Żuławski

Spotkanie otworzyła zastępczyni burmistrza Maria Popielawska, która odczytała treść petycji mieszkańców broniących bibliotekę. Dyrektor Michał Strąk przedstawił historyczny zarys placówki wraz z zmianami, które zostały przez niego wprowadzone, np. gospodarzem biblioteki im. Heleny Rudnickiej jest Muzeum Książki Dziecięcej.

W latach 2009/2010 przeprowadzono dokładną analizę przestrzeni. Dyrektor po jej przeprowadzeniu zaczął zastanawiać się, jak w większym stopniu wykorzystać powierzchnię budynku. W ramach wizji rozwoju tego miejsca chce rozbudować użytkową przestrzeń o poddasze, jednak powstaje pytanie: Jak uwzględnić przepisy przeciw pożarowe dla obiektów użyteczności publicznej w tym budynku?

Dawny dom Heleny Rudnickiej wpisany jest do Gminnej Ewidencji Zabytków. W ramach rozważania różnych scenariuszy rozwoju tego miejsca warto pamiętać, że wszelkie zmiany powinny być konsultowane z konserwatorem zabytków. O tym również pamiętał dyrektor biblioteki, który zaraz po analizie przestrzeni uruchomił procedurę dotyczącą przekształcenia tego budynku. Projekt uwzględniał wykorzystanie poddasza pod funkcję szkoleniową (dla pedagogów i bibliotekarzy), natomiast na pozostałych poziomach miała znajdować się biblioteka z księgozbiorem dla dzieci. Ważnym elementem projektu była klatka schodowa (obecna jest wąska, drewniana - nie spełnia wymogów przeciwpożarowych). Projekt zakładał budowę klatki schodowej w miejscu zjazdu do garażu. Dokument został przekazany do konserwatora zabytków i nie został pozytywnie zaopiniowany.

Styczniowa awaria w escape roomie (pokoju zagadek) w Koszalinie spowodowała, że dyskusja o stanie technicznym biblioteki przy ulicy Sułkowskiego 26 została wznowiona przez pracowników. W tym celu zaproszono straż pożarną i poproszono o ekspertyzę. Stwierdzono, że budynek nie spełnia warunków do prowadzenia instytucji o charakterze publicznym (szczególnie działalności na piętrze skierowanej dla dzieci). Wykazano, że miejscami dysfunkcjonalnymi są: piwnica, dach, klatka schodowa, niepewne stropy. Ten dokument  nie usatysfakcjonował dyrekcji, dlatego też rozważano następujące scenariusze:

1. W miejscu garażu zostaną wybudowane schody, dzięki temu budynek będzie modernizowany kompleksowo uwzględniając remont strychu, który można wykorzystać w przyszłości pod działania szkoleniowe. (ważne: nie ma na ten wariant zgody ze strony konserwatora zabytków).
2. Należy przenieść wszelkie działania z dziećmi z pierwszego piętra na parter. Istnieje duża obawa, że strop jest nadwyrężony i przebywanie dzieci na piętrze jest niebezpieczne. Jednak nie ma jednoznacznej ekspertyzy dot. stanu technicznego stropu (czy konstrukcja pozwala na duże obciążenie). Dyrektor poinformował, że konserwator wyraził zgodę na wzmocnienie stropu. W związku z tym wypożyczalnia książek dla dorosłych mogłaby być na piętrze. Inną możliwością jest rozdystrybuowanie księgozbioru po różnych placówkach.
3. Likwidacja wypożyczalni książek dla dorosłych, książki dziecięce przeniesione są na parter. Piętro wykorzystywane jest tylko i wyłącznie przez pracowników. (scenariusz, który nie satysfakcjonuje dyrektora)

Dyrektor biblioteki stwierdził, że:

•  Jeżeli nie otrzyma środków na gruntowny remont biblioteki będzie starał się przeprowadzić remont na mniejszą skalę: cyklinowanie, malowanie.
• Cały czas zadaje sobie pytanie, czy biblioteka powinna być prowadzona z ramienia wojewódzkiego czy może lepiej byłoby, gdyby była prowadzona przez dzielnicę.
• Zdaje sobie sprawę, że remont budynku nie był by możliwy z zasobów Urzędu Dzielnicy Żoliborz.

Poinformował również, że „znaczenie tej placówki od strony wojewody jest znacznie mniejsze, niż dla dzielnicy, dla której jest to ważne miejsce”.

Po wystąpieniu Pana Michała Strąka mieszkańcy zadawali pytania lub komentowali aktualną sytuację. Poniżej przedstawiamy zestawienie poruszonych tematów:

1. Pytanie: Jaki jest koszt realizacji I wariantu remontu biblioteki?
   

   Dyrektor wspomniał o kwocie 1 mln 300 zł. Jest to kwota, która była oszacowana kilka lat temu.
   Mieszkańcy wyraźnie podkreślili swoją obawę, że powyższa kwota jest znacznie wyższa.

2. Komentarz: Mieszkaniec stwierdził, że warto raz jeszcze przygotować zbiór informacji na temat biblioteki i aktywnie rozmawiać z konserwatorem zabytków na temat dalszego losu placówki. Stwierdzono również, że I wariant jest przyszłościowy.
3. Pytanie: Czy I wariant uwzględnia windę?
   

   
   Dyrektor wspominał o projekcie, który uwzględniał windę, jednak nie było to możliwe z powodów architektonicznych (w projekcie winda znajdowała się z tyłu budynku).
   Mieszkańcy stwierdzili, że winda powinna pojawić się opcjonalnie. Jednak zwrócili również uwagę, że jest to duże udogodnienie dla osób z niepełnosprawnością.

4. Pytanie: Czy dyrekcja starała się o uzyskanie odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych?
   

   
   Nie było takich prób. Podczas rozmowy mieszkańcy stwierdzili, że znają bardzo dużo odstępstw od przepisów, które umożliwiły przebudowę lub remont chronionych budynków na terenie Żoliborza. Dyrektor zainteresował się tym wątkiem i stwierdził, że może być pomocnym narzędziem album/katalog zdjęć precedensów dotyczących zapisów architektonicznych na terenie Żoliborza.

5. Pytanie: Czy straż pożarna zablokowała możliwość funkcjonowania biblioteki w takim stanie jak jest obecnie?
6. Pytanie: Czy znany jest koszt realizacji ekspertyzy stropu?
7. Pytanie: Czy zróżnicowanie w strukturze własności jest przeszkodą?
   

   
   Mieszkanka stwierdziła, że w ramach omawiania spraw związanych z remontem warto tę kwestię uporządkować.

8. Pytanie: Czy można zapoznać się z projektem, który był złożony na ręce konserwatora zabytków?
   

   
   Zespół pracowników biblioteki był przygotowany na to pytanie. Wyjęto część dokumentów. Część osób dokładnie przeanalizował zapisy, w szczególności opinię konserwatora zabytków. Odczytano fragment opinii Ewy Nekandy-Trepki (stołecznej konserwator zabytków do 2012 r.), w którym zwrócono uwagę na fragment tekstu dot. sugestii przebudowy klatki schodowej wewnątrz budynku.

9. Komentarz: Mieszkańcy stwierdzili, że prace nad projektem powinny być realizowane od początku. Zarzucono dyrektorowi, że wcześniej nie realizował konsultacji z mieszkańcami oraz pracownikami jednostki.
10. Pytanie: Czy potrzebne jest wsparcie mieszkańców lub dzielnicy w realizacji I wariantu?
    

    
    Dyrektor stwierdził, że potrzebne jest wsparcie mieszkańców. Jednym może być opracowanie katalogu odstępstw od przepisów na terenie Żoliborza. Warto również zaangażować się w kontakty z wojewodą oraz konserwatorem zabytków. Zastępczyni Burmistrza Dzielnicy Maria Popielawska stwierdziła, że Urząd Dzielnicy m.st. Warszawy Żoliborz będzie wspierać bibliotekę w rozpowszechnianiu informacji na temat dalszych losów placówki oraz jest gotowa zaangażować się w obronę tego miejsca.

11. Komentarz: Mieszkańcy stwierdzili, że przeznaczenie poddasza na działania szkoleniowe dla pracowników biblioteki lub pedagogów jest niewystarczające. Warto poszerzyć ofertę dla mieszkańców, jako warsztatową przestrzeń dla wszystkich.
12. Komentarz: Hanna Diduszko (Kierowniczka biblioteki na Sułkowskiego) przedstawiła również swoją wizję związaną z funkcjonowaniem biblioteki. Opowiedziała o możliwości postawienia namiotu w ogrodzie, w którym mogłyby odbywać się różnego rodzaju wydarzenia wokół książek. Ponad to zaproponowała dokładną selekcję książek, które można usunąć z biblioteki, np. słowniki, encyklopedie. Stwierdziła również, że bez konsultacji została podjęta decyzja o stworzenie w tym miejscu placówki z księgozbiorem dziecięcym.
13. Pytanie: Czy jest na terenie biblioteki Koszykowej inspektor budowlany, który mógłby zrobić analizę stropu?
    Dyrektor stwierdził, że może odezwać się do ekspertów, którzy robili dotychczasową analizę. Mieszkańcy stwierdzili, że dzięki temu można mieć dodatkowy argument niezbędny do rozmowy z konserwatorem zabytków.
14. Pytanie: Czy jest jeszcze jakaś dokumentacja dot. budynku?
    

    
    Jest jeszcze archiwalna dokumentacja w biurku Haliny Rudnickiej.

15. Pytanie: Czy za tydzień będę mógł przyjść do biblioteki?
    

    
    Aktualnie rozpoczęto procedurę, która zakłada relokację księgozbioru dla dorosłych (do biblioteki Koszykowa). Przez dwa tygodnie będą wywożone książki dla dorosłych. Księgozbiór dla dzieci zostanie przeniesiony na parter. Dyrektor stwierdził, że jest to tymczasowy zabieg - na czas badań wytrzymałościowych stropu. Na czas badań dyrektor powiedział, że może być opracowany system dowożenia książek na Żoliborz oraz wypożyczania książek z głównej biblioteki na ulicy Koszykowej.

Opinie uczestników spotkania na temat biblioteki
Mieszkańcy podczas spotkania wypowiadali się pozytywnie na temat miejsca, klimatu oraz przepełnionych pasją pracowników. Od lat obserwują, że w bibliotece jest coraz mniej pracowników. Jednak to nie wpływa na ich zaangażowanie i pracę. To wyjątkowe miejsce, w którym w naturalny sposób łączeni są czytelnicy. W ogrodzie latem można spotkać wiele osób. To tu seniorzy i rodzice z małymi dziećmi spędzają wspólnie czas.

Jedna z mieszkanek opowiadała o swoje przygodzie z tym miejscem. To biblioteka, którą poznała z córką całkiem niedawno, choć mieszka na terenie dzielnicy od lat. Jednak uważa, że placówka nie jest dobrze promowana.

Miejsce to dla wielu osób jest magiczne, przepełnione pozytywną i domową energią. Na wieść o rezygnacji (w dniu 28.02.2019 r.) z pracy bibliotekarki Pani Doroty Lewańskiej wiele osób zareagowało bardzo emocjonalnie. „Nie zdążyłem się pożegnać”, powiedział jeden z uczestników spotkania. Pani Dorota to osoba, która postrzegana jest jako pracownik przepełniony pasją. „Zarażała pasją do książek”, a przede wszystkim łączyła pokolenia. Inny mieszkaniec stwierdził, że ten trend powinien być kontynuowany, bo dzięki temu miejsce jest wyjątkowe. Pozostali mieszkańcy zgadzali się z poprzednikami, nie odnotowano żadnej negatywnej opinii na temat tego miejsca. Stwierdzono również, że „zabytkowy charakter dzielnicy i willi powoduje, że to miejsce żyje, że jest kochane”. Warto również wspomnieć, że do tej placówki uczęszcza 1000 czytelników (600 dorosłych oraz 400 dzieci).

PODSUMOWUJĄC:
Aktualna atmosfera wokół bibliotek bardzo niepokoi mieszkańców. Podczas spotkania zauważono wiele problemów, które dotyczą strategi zarządzania jednostką (miejsca pracy, brak realizacji większych remontów przez wiele lat, negatywne ekspertyzy straży pożarnej oraz konserwatora zabytków). Pod koniec spotkania dyrektor Michał Strąk stwierdził, że działania skierowane dla dzieci nie muszą wykluczać wypożyczalni dla dorosłych.

• Należy przeprowadzić ekspertyzę stanu technicznego stropu ( w tym celu księgozbiór z pierwszego piętra będzie tymczasowo przeniesiony do głównej siedziby biblioteki (ul. Koszykowa).
• Należy dowiedzieć się, czy można uzyskać odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych.
• Należy opracować aktualny kosztorys realizacji I wariantu remontu.
• Należy pamiętać, że mieszkańcy chcą czynnie uczestniczyć w pracach związanych z modernizacją miejsca (konsultacje założeń programu funkcjonalno użytkowego, projektu).
• Warto dowiedzieć się jak przebiegało spotkanie (1 marca) marszałka wojewody wraz z dyrekcją w bibliotece przy ulicy Sułkowskiego 26.